Centrale plaats voor ethiek in Catharina Ziekenhuis
‘Wanneer is het moment bereikt om te stoppen met een behandeling? Wat doe je als patiënten veel te laat komen voor een onderzoek en de hele planning in de war gooien?’ In het Catharina Ziekenhuis Eindhoven is men begonnen met moreel beraad, waar ook het management en de medische staf bij zijn betrokken. ‘Een moreel beraad of een socratisch gesprek maakt je bewust van de basale waarden in je handelen en hoe je ze concretiseert’, stelt Eric van de Laar, klinisch ethicus in het Catharina Ziekenhuis Eindhoven.
De inspanningen om de ethiek naar de werkvloer te brengen beginnen vruchten af te werpen. Een tweetal jaar geleden zijn we in het Catharina Ziekenhuis begonnen om ethiek een serieuzere plek te geven in het overleg tussen zorgverleners. Inmiddels zijn verschillende vormen in gebruik, waaronder moreel beraad en het socratisch gesprek en beginnen de aanvragen spontaan van de afdelingen te komen.
Vertrouwd raken met werkvormen
Hier is een periode aan vooraf gegaan van uitproberen en campagne voeren om de koudwatervrees weg te nemen en vertrouwd te raken met de werkvormen. Het begin was moeizaam, vooral vanwege vragen als: wie faciliteert het? En wat heb je er eigenlijk aan? De term moreel beraad schrikt soms af, als ging het om iets heel ingewikkelds, of ‘een gesprek van drie uur waar dan toch niets concreets uit komt’. Dergelijke bezwaren verdwijnen echter gauw als je met elkaar gaat oefenen. Voorlichting en uitleg helpen ook (je moet ergens beginnen) maar het zelf doen, trekt mensen het snelst over de streep.
Bewust van waarden
Casuïstiek is overal te vinden, ga maar eens bij verpleegkundigen op de koffie en vraag naar frustrerende ervaringen met patiënten of collega’s: wanneer is het moment bereikt om te stoppen met een behandeling? Hoe ga je ermee om als familie in groten getale en buiten de vastgestelde bezoekuren op bezoek komt bij een patiënt? Wat doe je als patiënten veel te laat komen voor een onderzoek en de hele planning in de war gooien? Een moreel beraad of een socratisch gesprek maakt je bewust van de basale waarden in je handelen en hoe je ze concretiseert. Het biedt de mogelijkheid om van elkaar te leren, verwachtingen over en weer beter af te stemmen en kan zo helpen frustraties in lastige situaties te verminderen.
Verbeteringen in werkproces
Dat laatste is ook interessant voor het management en de onvermijdelijke vraag naar de facilitering. Het management zit natuurlijk niet te wachten op ellenlange gesprekken die mensen maar van hun primaire taken afhouden en waarvan niet duidelijk is wat het nu oplevert. Hier is voorlichting en de nodige overtuigingskracht op zijn plaats. Moreel beraad is allerminst vaag en ineffectief. Bovenop de frustratiereductie leidt het vaak tot concrete verbeteringen in het werkproces en geeft het mensen ook vreugde terug. Dat is niet onbelangrijk in tijden van personeelsschaarste. Verder zijn tevreden werknemers ook vriendelijker en toegewijder aan de patiënt. De zorg wordt er beter van. Zo heeft moreel beraad allerlei voordelen waar ook het ziekenhuis als organisatie profijt van kan hebben.
Kerncommissie
Bij ons is het gelukt om het management en de medische staf hiervan te overtuigen. Er is een kerncommissie waarin afgevaardigden van beide geledingen vertegenwoordigd zijn, samen met andere zorgverleners. De kerncommissie stuurt de implementatie aan en houdt de vinger aan de pols. Door het voorspoedig verloop zijn we inmiddels toe aan een volgende stap in onze ethiek aanpak: het uitwerken van een systematiek voor ethische gesprekken met de patiënt. Dit jaar maken we een begin met moral counseling, een systematiek voor individuele gesprekken. We houden u op de hoogte.
Top-3 Aanbevelingen
Dr. Eric van de Laar, Klinisch ethicus Catharina Ziekenhuis Eindhoven.
