Moreel beraad en management horen bij elkaar

‘De sleutel die we aan iedere werker moeten geven is vertrouwen’, stelt Marris van de Luytgaarden, directeur van Bureau Jeugdzorg Breda. Studenten van Avans Hogeschool hebben beleidsmakers en bestuurders in de Bredase jeugdzorg geïnterviewd en aanbevelingen gegeven gericht op het bespreken van dilemma’s. ‘Met de vragen die ze hebben gesteld over dilemma’s hielden ze beleidsmakers en bestuurders een kritische spiegel voor’, concludeert de Bredase jeugdzorgdirecteur.

De sleutel die we aan iedere werker moeten geven is vertrouwen. Daarmee kan de werker in de jeugdzorg de narigheden die hij of zij tegenkomt vastpakken. Uit die zekerheid komen de juiste handelingen voort en groeit het zelfvertrouwen. Het werken wordt pas beklemmend als het afvinken van een ‘doorontwikkeld protocol’ tot doel verheven wordt. De ziel wordt daarmee uit het werk gehaald en we doen dan alsof de wereld maakbaar is.

Werken in de zorg is en blijft mensenwerk en dat is gebaseerd op eigen gezag dat niet vervangen kan worden door de vlucht in regels, procedures en eindeloos collegiaal overleg om zekerheid te vinden. De allesoverheersende controledwang in de zorg leidt er automatisch toe dat het lijkt of de inhoudelijk deskundigen niet meer zelf na kunnen denken en zich in moeten graven tegen de moraalridders van kwaliteitssystemen.

Prestatie-indicatoren leiden ons door een doolhof van verbeterslagen en de cliëntenparticipatie verheft zich tot het deel uit mogen maken van de zogenaamde transparante organisatie, die niets meer te verbergen heeft voor hen. Sterker nog: de cliënten gaan de professionals trainen. De systeemwereld leidt ons en laat de beroepstrots struikelend naar het vriespunt dalen als men te lang in dit Sprookjesbos verblijft. Het lijken open deuren, maar de werker zal weer tijd moeten reserveren voor eigen verantwoordelijkheidsbesef en een infrastructuur moeten creëren voor het bespreken van morele dilemma’s in de dagelijkse praktijk.

Als ik de studenten van Avans Hogeschool, die mij komen interviewen over mijn dilemma’s, vertel dat cliënten baat hebben bij ‘doorleefde’ betrokkenheid en vaardigheden, dan gebeurt er iets met ze. Ze kijken me niet begrijpend aan en hun jonge drukpratende monden vallen pardoes in het slot. Ze zijn nog zo met zichzelf bezig dat ze niet in de gaten hebben dat ik hen niet bedoel. En als ik daarbij verbluft wegkijk naar hun hypermodern telefoontje waarmee ze dit gesprek opnemen, is de verbinding met hen even dood.

Toch is het een interessant gesprek geweest met de studenten van de Hogeschool. Ze hebben me door hun vragen en met hun frisse kijk op de zorg weer wakker gemaakt. Met inachtneming van alle dilemma’s en keuzemogelijkheden onderken ik dat er nu eenmaal gebeurtenissen plaatsvinden waar je geen invloed op hebt, ook al controleren we alles tot we erbij neervallen. De wereld is niet maakbaar.

*Studenten van Avans Hogeschool en Bureau Jeugdzorg Breda werken intensief samen, waardoor de praktijk en het leren onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. We organiseren samen allerlei bijeenkomsten die in het teken staan van uitwisselen en kennis delen over jeugdbeleid in Breda. Voor de Week van reflectie hebben studenten beleidsmakers en bestuurders uit de Bredase jeugdzorg geïnterviewd. Met de vragen die ze hebben gesteld over dilemma’s, hielden ze beleidsmakers en bestuurders een kritische spiegel voor.

Marris van de Luytgaarden,
directeur Bureau Jeugdzorg Breda

• Reacties zijn welkom: Marris van de Luytgaarden

In de nieuwsbrief verschijnt regelmatig over een actueel onderwerp op het terrein van ethische reflectie en moreel beraad.