Samen nadenken over het goede, het beste of juiste, kost tijd. En tijd staat in de zorg steeds meer onder druk. Het moet efficiënter, zuiniger en iedereen moet zich beperken tot het eigen vakgebied. Maar in de zorg hebben we te maken met de hele mens en zijn of haar leven. Daar moeten we tijd voor vrij blijven maken.’ Ter gelegenheid van de Week van reflectie een bijdrage van Gabriël Anthonio, voorzitter Raad van Bestuur Jeugdhulp Friesland.
Werken in de zorg doe je met je hele wezen. Medewerkers zijn niet alleen rationeel bezig met het leveren van goede zorg, maar werken ook (vooral) vanuit hun hart. Werken in de zorg gaat niet alleen over het verlichten van pijn of lijden, maar over de hele mens. Onlangs sprak ik een groepsleider die me het volgende vertelde:
‘Als je aan een dienst begint weet je niet wat je te wachten staat. Ik werk op een groep met jongeren die gedragsproblemen hebben. We hebben een dagprogramma, onderwijs en vrije tijdsplanning. Vorige week maandag bleek een vader van één van de jongeren, Jopie, op sterven te liggen. We zijn naar het ziekenhuis geweest om afscheid te nemen. Vrij onverwacht vroeg de arts aan Jopie hoe hij over levensbeëindiging dacht. Zijn vader, een chronisch verslaafde man, had geen relaties of familie en lag in coma. Zijn zoon, waar hij nauwelijks contact mee had, was het enige contact dat hij nog had. Wat moet een jongere van vijftien met zo’n vraag? Ik heb toen een ‘pauze’ ingelast. “We hebben tijd nodig om te reflecteren”, zei ik tegen de arts. Vervolgens heb ik de geestelijk verzorger gebeld ter ondersteuning van het reflecteren. Als mentor was ik te emotioneel betrokken en had recent ook net een familielid begraven. Afscheid nemen van je vader en ook nog beslissen over levensbeëindiging is voor Jopie geen eenvoudige zaak. Niet alleen had deze jongere het moeilijk, maar ook de andere jongeren reageerden hierop. Een moeder van één van onze meiden heeft kanker, een ander kind heeft haar vader reeds vroeg verloren. Een andere jongere heeft een oudere zus die een zelfmoordpoging heeft gedaan. Deze gebeurtenis heeft dus veel losgemaakt. Als je aan een dienst begint weet je nooit waar dit op uit draait.’
Het is een van de vele voorbeelden die medewerkers met me delen. Het zijn heftige situaties die niet alleen gaan over zorg of opvang, maar over existentiële zaken van het leven. Hier kunnen we geen eenvoudige antwoorden in termen van ja of nee op geven. Deze zaken vragen om (zelf-)onderzoek, dialoog en reflectie. Dit proces, het samen nadenken over het goede, het beste of juiste, kost tijd. En tijd staat in de zorg steeds meer onder druk. Het moet efficiënter, zuiniger en iedereen moet zich beperken tot het eigen vakgebied. Maar in de zorg hebben we te maken met de hele mens en zijn of haar leven. Daar moeten we tijd voor vrij blijven maken. Meedoen aan de Week van reflectie in de zorg en jeugdzorg is een goed begin.
Dr. Gabriël Anthonio Voorzitter van de Rsaad van Bestuur Jeugdhulp Friesland en Lector in Leadership and Change Management, Stenden Hogeschool, Leeuwarden
In de nieuwsbrief verschijnt regelmatig een bijdrage over een actueel onderwerp op het gebied van ethische reflectie en moreel beraad.
