april 2020


Ter gelegenheid van de Week van reflectie zijn bestuurders, Inspectie, zorgprofessionals en andere betrokkenen uitgenodigd om een blog te schrijven.

 

Wat doe je als er te weinig mondkapjes zijn?
Ruimte maken voor dilemma's in de zorg

Wat doe je als er onvoldoende mondkapjes en andere beschermingsmiddelen zijn? Wat doe je als een patiënt, cliënt of bewoner komt te overlijden, en familie mag niet afscheid nemen? Hoe ga je ermee om als een bewoner geen bezoek mag ontvangen? Zorgprofessionals hebben elke dag te maken met morele dilemma's. Positief nieuws: zorginstellingen zetten zich in om ruimte te maken voor reflectie, ook in de hectiek van de coronacrisis.

Je wilt 's ochtends samen met zeven collega's aan het werk gaan, maar er zijn slechts drie mondkapjes beschikbaar. Een verpleegkundige vertelde op tv over dit moreel dilemma. Hoe ga je hiermee om? In deze situatie zijn de verpleegkundigen niet aan het werk gegaan. Ze zijn met elkaar in gesprek gegaan over de dilemma's en vragen, en hebben aangegeven dat er voldoende mondkapjes beschikbaar moesten komen. In alle hectiek even de ruimte nemen om stil te staan, een krachtig signaal. In deze situatie kwam er na enige tijd toch nog een doos met mondkapjes te voorschijn...

Dagelijks worden professionals geconfronteerd met morele dilemma's en ingrijpende ervaringen. Het tekort aan mondkapjes en andere beschermingsmiddelen geeft zorgprofessionals een continu dilemma. Je wilt je met hart & ziel inzetten voor patiënten, bewoners en cliënten, maar bent bang om hen te besmetten of zelf besmet te raken. Hoe ga je ermee om als er voortdurend patiënten en bewoners overlijden? Hoe ga je ermee om als een bewoner alleen overlijdt, zonder dat familieleden afscheid hebben kunnen nemen? Welke impact heeft het op jou en je team als je directe collega ziek wordt?

'Dan komt het heel dichtbij', vertelde Frank Kremers, verpleegkundige in het Catharina Ziekenhuis, in Frontberichten*. 'Mijn directe collega ligt hier nu zelf op de ic. Diegene kwam binnen via de Spoedeisende Hulp, dat sloeg echt in als een bom. Ik vraag me voor de allereerste keer af of ik ook ziek kan worden. En of ik alle voorzorgsmaatregelen wel goed heb getroffen.'

Saamhorigheid en aandacht voor elkaar

Hoe houd je het als zorgprofessional vol in deze coronacrisis? Lukt het om ruimte te nemen voor reflectie, en hoe doe je dat? We praten veel met elkaar', vertelden verpleegkundigen Jeanine, Marie-Louise en Maaike, werkzaam op de corona-afdeling van het Sint Antonius Ziekenhuis op tv. 'We zijn hechter geworden door deze situatie.' In veel interviews hoor je dat terug: er is saamhorigheid, professionals zoeken elkaar op als het even kan, en ondersteunen elkaar. In alle hectiek is er aandacht voor elkaar. In het team van verpleegkundige Frank Kremers is er ruimte genomen om met elkaar in gesprek te gaan of 'we dit als team kunnen dragen of niet'.

Zorginstellingen doen hun best ook nu ruimte te maken voor reflectie, en professionals de gelegenheid te bieden om hun ervaringen met elkaar te delen. Een ziekenhuis organiseert twee keer per week sessies met een geestelijk verzorger. Medewerkers kunnen hier met elkaar in gesprek gaan over hun ervaringen, en dilemma's en vragen met elkaar delen. Ook collega's worden ingeschakeld voor (emotionele) ondersteuning.

In balans blijven

Zorgprofessionals geven aan dagelijks morele stress te ervaren. Om massale burn-out in de zorg te voorkomen, is aandacht voor de morele stress waarmee zorgprofessionals te maken hebben noodzakelijk.

Regelmatig ruimte nemen voor reflectie draagt er aan bij dat zorgprofessionals plezier hebben en houden in hun werk, en in balans blijven. Het draagt bij aan het voorkomen van burn-out.

Daarom is het positief nieuws dat zorginstellingen zich inzetten om ook in de hectiek van de coronacrisis ruimte te maken voor reflectie, ruimte om even in gesprek te kunnen gaan met collega's over ingrijpende ervaringen, en morele dilemma's in de dagelijkse praktijk. Ruimte om even stil te staan en gezond te blijven.

*Frontberichten: een bijzonder initiatief van NOS om professionals 'uit de frontlinie' zelf in vlogs te laten vertellen over hun ervaringen.

AnneMarie Bloemhoff,
initiatiefnemer Week van reflectie en Ethiek Academy