november 2017


Ter gelegenheid van tien jaar Week van reflectie zijn bestuurders, Inspectie, zorgprofessionals, cliënten en andere betrokkenen uitgenodigd om een speciale jubileumblog te schrijven.


Kijken door de ogen van de ander

'Als reflectie verwordt tot een instrument, is de kwaliteit van zorg in het geding', stelt Ronnie van Diemen, inspecteur-generaal Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd i.o. 'Als we reflecteren door te leren kijken door de ogen van de ander, komen we samen verder.' Ronnie van Diemen over de noodzaak van een 'stopmoment' voor zorgverleners, je kwetsbaar en open durven opstellen, en de inspectie als lerende organisatie. 'Ons rapport over de verpleeghuiszorg in 2016 veroorzaakte onrust. Zo willen we dat niet meer.'

Mijn droom is dat zorgverleners zich met hart en ziel, een loopbaan lang kunnen inzetten voor persoonsgerichte, goede en veilige zorg. Dat vraagt dat ze elke dag opnieuw met plezier naar hun zorginstelling of praktijk gaan, daar liefdevolle zorg bieden aan hun patiënten en cliënten, leren van ervaringen en daarna met een goed gevoel naar huis terugkeren.

Aandacht voor reflectie

Tegenwoordig wordt in ziekenhuizen vóór elke operatie een time-out gehouden, waarin wordt stilgestaan samen met alle betrokken zorgverleners of alle voorbereidingen goed zijn getroffen. Deze time-outprocedure heeft geleid tot een vermindering van calamiteiten en andere incidenten, gebeurtenissen waarin de kwaliteit van zorg in het geding is. Een stopmoment dus om stil te staan bij wat er van iedereen gevraagd wordt rond de zorg voor de patiënt. Met dat beeld voor ogen, vraag ik me gezien de intensiteit van zorgverlening af, hoe we aan zorgverleners die zich met hart en ziel inzetten voldoende ruimte geven om aandacht te hebben voor reflectie. In de drukte van alledag komen zorgverleners aan die vraag vaak niet toe. Dat vereist net als op de OK een stopmoment, om letterlijk even stil te staan, samen met de patiënt of cliënt, of met zorgverleners onderling, en te vragen: Hoe gaat het? Wat is belangrijk voor u? Wat is belangrijk voor mij?

Luisteren naar wat de ander jou te zeggen heeft

Het is niet genoeg dat reflectie als instrument is opgenomen in het kwaliteitshandboek. De inspectie wil ervaren dat er echt gereflecteerd wordt, en dat daarvan wordt geleerd. Diepgang komt geleidelijk aan tot stand. Daarvoor moet je je veilig en vertrouwd voelen, je kwetsbaar en open durven op te stellen en luisteren naar wat de ander jou te zeggen heeft. Daarom observeert de inspectie wat er echt gebeurt, kijken we naar gedrag en gaan we daarover het gesprek aan. Sinds twee jaar is het motto van de inspectie: ‘Gezond vertrouwen’. Vanuit gezond vertrouwen verwachten wij dat zorgverleners het beste willen voor hun patiënten en cliënten en daarvoor altijd het goede willen doen, ook als de inspectie niet in de buurt is. Makkelijk is deze ontwikkeling voor een externe toezichthouder niet, om ons niet te richten op de vraag of reflectie als instrument aanwezig is, maar juist op de praktijk van elke dag.

Lerende organisatie

De inspectie wil zelf ook een lerende organisatie zijn. Dragen wij echt bij aan goede zorg en werkplezier van zorgverleners of kan een ongewenst effect zijn dat er angst ontstaat en het beeld ‘het moet van de inspectie’? Het zijn de zorgverleners die de verantwoordelijkheid hebben voor kwaliteit van zorg voor iedere patiënt. Onze bijdrage is te spiegelen op basis van wat zorgverleners met elkaar in richtlijnen hebben afgesproken, wat voor hen goede zorgverlening is. Daarin gaan we uit van het lerend vermogen van zorgverleners en instellingen. Reflectie leert ons dat we dit niet altijd goed doen en zo onrust kunnen veroorzaken bij zorgverleners en patiënten. Dat deed zich voor toen we in 2016 ons rapport over de verpleeghuiszorg uitbrachten. Zo willen we dat niet meer. We willen ons werk zo goed mogelijk doen en meebewegen met ontwikkelingen in de samenleving, de gezondheidszorg en de jeugdhulp. Kortom, reflectie is belangrijk, ook voor de inspectie, om te blijven leren door te kijken met andere ogen.

dr. Ronnie van Diemen,
Inspecteur-generaal Gezondheidszorg en Jeugd